Najważniejszym dokumentem, który porządkuje rachunkowość w Polsce jest ustawa o rachunkowości z września 1994 r. z późniejszymi zmianami. Ustawa szczegółowo określa zasady rachunkowości, przedstawia, jak prowadzić księgi rachunkowe i jakie dowody księgowe powinny być brane pod uwagę. Ponadto definiuje wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego, a także określa normy ustalania drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów. W ustawie o rachunkowości są także zawarte instrukcje w sprawie sporządzania sprawozdań finansowych, gromadzenia i przechowywania dowodów księgowy. Określone jest też kto i kiedy bada sprawozdania finansowe.
Kto prowadzi rachunkowość
W katalogu instytucji, które są obligowane do prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdania finansowego ustawa o rachunkowości wymienia:
– spółki handlowe, spółki cywilne osób prawnych i osoby prawne
– osoby fizyczne, spółki cywilne i jawne osób prawnych, spółki partnerskie i spółdzielnie socjalne, gdy ich przychody netto za poprzedni rok obrotowy przekroczą określoną w przepisach
– jednostki organizacyjne, które działają na podstawie przepisów regulujących działalność banków, ubezpieczeniową, obrót papierami wartościowymi itp.
– gminy, powiaty, województwa, ich związki i prowadzone przez te podmioty jednostki budżetowe.
Nadrzędne zasady rachunkowości
Ponieważ prowadzenie rachunkowości powinno się odbywać w określony sposób, ustawa o rachunkowości przedstawia najważniejsze zasady, które obowiązują w Polsce. Są to tzw. nadrzędne zasady rachunkowości. Należą do nich:
zasada prawdziwego i rzetelnego obrazu – przestrzeganie zasad rachunkowości z ustawy, jasne oraz rzetelne przedstawianie sytuacji ekonomicznej firmy;
zasada memoriału – w księgach rachunkowych ujmuje się wszystkie osiągnięte przychody i koszty, niezależnie od terminu ich zapłaty;
zasada współmierności przychodów i kosztów – do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zalicza się koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na rozliczany okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione;
zasada ostrożności – wycena aktywów i pasywów ma być oparta na rzeczywiście poniesionych kosztach;
zasada istotności – zapewnienie wyodrębnienia w rachunkowości wszystkich zdarzeń istotnych do oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, przy zachowaniu zasady ostrożności;
zasada kontynuacji działania – założenie, że jednostka będzie kontynuowała w dającej się przewidzieć przyszłości działalność w niezmniejszonym istotnie zakresie, chyba że jest to niezgodne ze stanem prawnym lub faktycznym;
zasada ciągłości – przyjęte zasady trzeba stosować w sposób ciągły;
zasada przewagi treści ekonomicznej nad formą – wszelkie zdarzenia określa się zgodnie z ich treścią ekonomiczną;
zasada indywidualnej wyceny – każdy ze składników wycenia się indywidualnie, nie można łączyć składników różnych co do rodzaju
zasada dokumentacji zapisów księgowych – dowody księgowe, stwierdzające dokonanie operacji gospodarczej, są podstawą zapisów w księgach rachunkowych..