Umowy na podstawie, których świadczona może być praca różnią się pomiędzy sobą specyfiką, zasadami nawiązania współpracy oraz przepisami prawa jakie je definiują. Najpopularniejszą formą stanowi umowa o pracę, która regulowana jest przepisami Kodeksu pracy. Jest to najbardziej rygorystyczny rodzaj umowy, gdyż wszystkie zapisy zawarte w przepisach muszą być obligatoryjnie spełnione. Oznacza to, że jeżeli pracodawca zawrze umowę na okres próbny na okres do trzech miesięcy to absolutnie nie wolno mu zatrudniać w ten sposób pracownika przez okres dłuższy. Złamanie przepisów oznacza bardzo poważne konsekwencje dla pracodawcy. Przepisy prawa pracy określają prawa i obowiązki zarówno pracownika jak i pracodawcy i należy się ich obowiązkowo trzymać. Osoba zatrudniona otrzymuje szereg uprawnień w tym między innymi prawo do urlopu wypoczynkowego, macierzyńskiego, świadczenia z tytułu choroby. Dodatkowo pracodawca nie może zwolnić pracownika bez zachowania okresu wypowiedzenia oczywiście jeżeli wypowiedzenie nie następuje z winy pracownika. Pracownik natomiast w ramach podpisanej umowy zgadza się na przestrzeganie regulaminu oraz na świadczenie pracy w siedzibie pracodawcy oraz w z góry określonych godzinach. Kwestie te stanowią cechy charakterystyczne umowy o pracę. Jednak na rynku pracy w Polsce dostępne są również inne formy umów na podstawie których świadczona jest praca. Ostatnimi czasy na popularności zyskały umowy cywilno-prawne, które oparte są o przepisy Kodeksu cywilnego. Należą do nich umowa zlecenie oraz umowa o dzieło.
Pierwsza z nich a więc umowa zlecenie związana jest ze świadczeniem konkretnej pracy na rzecz zleceniodawcy. Umowa może być kształtowana bardzo elastycznie ponieważ przepisy dają tutaj możliwość dostosowywania warunków współpracy do potrzeb obydwóch stron. Ten rodzaj umowy może być wykonywany bezpłatnie, ale tylko i wyłącznie w sytuacji gdy w umowie zostanie zawarta informacja o braku świadczenia jakim jest wynagrodzenie. Osoba podejmująca pracę na podstawie umowy zlecenie nie ma płatnych dni podczas których przebywała na urlopie chorobowym, uzyskuje pensję jedynie za dni rzeczywiście przepracowane. Podobnie wygląda kwestia z urlopem macierzyńskim, po urodzeniu dziecka pracownicy nie przysługuje żadne świadczenie.
Umowa o dzieło stanowi rodzaj umowy, która nie jest zawierana w celu świadczenia konkretnego rodzaju pracy, lecz uzyskania pewnego efektu. Takim efektem może być namalowany obraz (a nie malowanie obrazu), uszycie pięciu bluzek (a nie szycie bluzek), napisanie książki (a nie pisanie). Osoba która świadczy pracę na podstawie umowy o dzieło wykonuje je w dowolnym okresie czasu. Postępy wykonywania pracy nie są nadzorowane przez osobę zlecającą dzieło, lecz wynik końcowy. Dlatego też jest ona nazywana bardzo często umową rezultatu. Umowa o dzieło podobnie jak umowa zlecenie nie gwarantuje pracownikowi żadnych świadczeń z tytułu choroby. Wysokość stawek nie jest regulowana żadnymi przepisami w przeciwieństwie do umowy o pracę w której występuje określenie minimalnego wynagrodzenia.
